စာရေးဆရာကြီး ရာဘင်ဒြာနတ်တဂိုးဟာ မသိသူမရှိလောက်အောင် ၁၉ရာစုအတွင်းမှာကျော်ကြားခဲ့တဲ့ စာပေပညာရှင်ကြီးတစ်ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။ သူရေးသားခဲ့တဲ့ ကဗျာနဲ့ စာပေတွေကို မြန်မာစာရေးဆရာ တော်တော်များများက ဘာသာပြန်ဆိုပြုစုထားကြသလို အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို ပြန်ဆိုပြီးလည်း ယနေ့အချိန်အထိ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားကို ဖြန့်ဝေနေကြပါသေးတယ်။ ဒါ့ပြင် တဂိုးဟာ အာရှတိုက်သားတွေထဲမှာ ပထမဆုံး စာပေနိုဘယ်လ်ဆုကို ရရှိခဲ့သူတစ်ယောက်ဖြစ်ပါတယ်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံသား ဘင်္ဂါလီလူမျိုးဖြစ်သူ တဂိုးကို ခရစ်နှစ် ၁၈၆၁ ခုနှစ်၊ မေလ ၇ ရက်နေ့မှာ ကြွယ်ဝချမ်းသာတဲ့ အထက်တန်းလွှာပညာတတ်မိသားစုက အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကာလကတ္တားမြို့(ကိုးကတ္တား)၊ ဂျိုရာဆန်ကိုအရပ်မှာ မွေးဖွားခဲ့ပါတယ်။ ဖခင်က ဒေဘင်ဒြာနတ်တဂိုးဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉ရာစုမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ စာပေလောကကို ဦးဆောင်ထားတဲ့ စာပေတွေကတော့ ဘင်္ဂါလီစာပေပဲဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီခေတ်ကို ခေတ်သစ်လို့လည်း ခေါ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ခေတ်သစ်လောကကို ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ ဘင်္ဂါလီစာပေတွေကိုရေးသားခဲ့သူ တဂိုးကို ခေတ်သစ်စာပေခေါင်းဆောင်ကြီးလို့ အသိအမှတ်ပြုကြပါတယ်။ သူဟာ ငယ်စဉ်ကတည်းက အလွတ်ပညာသင်ဆရာတွေနဲ့ အိမ်မှာပဲ ပညာသင်ကြားခဲ့ရပြီး အသက် ၁၇ နှစ်အရွယ်မှာတော့ ဗိသနဝကကဗျာစာဆိုတွေကို အတုယူပြီး ကဗျာတွေစတင် စပ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအရွယ်မှာပဲ အင်္ဂလန်နိုင်ငံကို ပညာသင်ယူဖို့ သွားခဲ့ရပြီး ဖြစ်ဖြစ်မြောက်မြောက်တော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။
အသက် ၁၈နှစ်ရောက်ချိန်မှာ တက်သစ်စ နေကိုလည်းကောင်း၊ ဝင်လုဆဲနေကိုလည်းကောင်း ဖွဲ့နွဲ့ ပြီး ကဗျာတွေရေးသားနေပြီဖြစ်ပါတယ်။ တဂိုးဟာ ၁၈၈၄ ခုနှစ်မှာ အိမ်ထောင်ပြုခဲ့ပြီး ဖခင်ရဲ့ လက်ငုပ်လက်ရင်းဖြစ်တဲ့ လယ်ယာလုပ်ငန်းတွေကို ဂင်္ဂါမြစ်ကမ်းတစ်နေရာမှာရှိတဲ့ ရှိလေဒါဆိုတဲ့ အရပ်မှာ လုပ်ကိုင်နေထိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ရှိလေဒါမှာ ၁၇နှစ်လောက်နေထိုင်နေစဉ်အတောအတွင်း တဂိုးဟာ အဲဒီအရပ်ရဲ့ လူနေမှုဓလေ့စရိုက်တွေနဲ့ ပင်ပန်းဆင်းရဲစွာရုန်းကန်နေကြရပုံတွေကို မှတ်သားထားပြီး ကဗျာစာပေတွေအဖြစ်ကို ပြောင်းလဲခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအတောအတွင်း ထင်ရှားတဲ့ ကဗျာတွေကတော့ ‘ ဆန်းစသော်တာ’၊ ‘ ဥယျာဉ်မှူး’ ၊ ‘ဂီတဉ္စလီ’၊ ‘ မွတ်သိပ်သော ကျောက်ခဲလုံးကလေးများနဲ့ တခြားဝတ္ထုတိုတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။
စိတ်မကောင်းစရာကတော့ ရှိလေဒါအရပ်မှာ တဂိုးနေထိုင်ခဲ့စဉ်အတွင်း သူ့ရဲ့ဇနီးအပါအဝင် သားနဲ့သမီးတို့ရဲ့အသက်ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာတော့ တဂိုးဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အနောက်ဘင်ဂေါပြည်နယ်၊ ဘာဘွန်ခရိုင်မှာရှိတဲ့ ရှန်တိနိကေတန်အရပ်မှာ ကျောင်းတစ်ကျောင်း စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီကျောင်းမှာ လွတ်လပ်စွာ ပညာသင်ကြားရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အယူအဆတွေကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ တဂိုးက ကြိုးပမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် ကျောင်းဟာ ရှေးဟောင်းအိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှုကို အခြေခံတဲ့ အနုပညာရပ်တွေကို ကျောင်းအိပ်ကျောင်းစား သင်ကြားပေးတဲ့ ကျောင်းဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၂၁ ခုနှစ်ရောက်ချိန်မှာတော့ လူသားတွေရဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုတဲ့ အနေနဲ့ အဲဒီကျောင်းကို ကမ္ဘာ့တက္ကသိုလ်တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရပါတယ်။ အိန္ဒိယအစိုးရရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုကြောင့်လည်း အဲဒီရှန်တိနိကေတန်ကျောင်းကို UNESCOက ကမ္ဘာ့အမွေအနှစ်တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီလိုနဲ့ တဂိုးဟာ ၁၉၁၂ ခုနှစ်မှာ အင်္ဂလန်နိုင်ငံကို သွားရောက်ခဲ့ပြီး သူရေးသားထားတဲ့ စာပေတွေကို ကိုယ်တိုင်ပဲ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကိုပြန်ဆိုပြီး ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပါတယ်။ တဂိုးရေးသားဘာသာပြန်ဆိုထားတဲ့ ဂီတဉ္စလီ လို့ခေါ်တဲ ကဗျာပေါင်းချုပ်ထဲမှာ ကဗျာပုဒ်ရေပေါင်း ၁၀၃ ပုဒ်ပါဝင်ပြီး ၁၉၁၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလမှာ လန်ဒန် အခြေစိုက်အိန္ဒိယလူမှုအသင်းက ထုတ်ဝေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစာအုပ်ထဲမှာ မူရင်းဘင်္ဂါလီကနေ ဘာသာပြန်ဆိုထားတဲ့ ကဗျာ ၅၃ ပုဒ်အပါအဝင် တခြားစာအုပ်တွေကနေလည်း ကဗျာပေါင်း ၅၀ ကိုဖြည့်သွင်းထားပါတယ်။ ဂီတဉ္စလီကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ဆိုရေးသားခဲ့တာကြောင့် ၁၉၁၃ ခုနှစ်မှာ စာပေဆိုင်ရာ နိုဘယ်လ်ဆုကို အာရှတိုက်သားတွေထဲမှာ ပထမဆုံးရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် တဂိုးဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာပါ နာမည်ကျော်ကြားလာခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့စာတွေကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် ဘာသာပြန်ဆိုကြပါတယ်။ ဆန်းကြယ်တာကတော့ တဂိုးရဲ့ကဗျာတွေကို ဘာသာပြန်ဆိုကြရာမှာ အများစုက မူရင်းဘာသာကနေ ပြန်ဆိုကြတာမဟုတ်ဘဲ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကနေတစ်ဆင့် ပြန်ဆိုကြတာဖြစ်ပါတယ်။ဒါပေမဲ့လည်း ဘာသာပြန်တာတွေက မူရင်းအဓိပ္ပာယ်နဲ့ အနည်းငယ်လောက်ပဲ တိမ်းစောင်းပြီး ကောင်းမြဲကောင်းနေကြတာ တွေ့ရပါတယ်။
အဲဒီနောက်မှာတော့ တဂိုးဟာ ဂျပန်၊ တရုတ်၊ ဆိုဗီယက်၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ တောင်အမေရိကတိုက်၊ ပါရှားပြည်နဲ့ ကနေဒါနိုင်ငံတွေအပြင် ဥရောပနို်ငငံတော်တော်များများကို လှည့်လည်သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ပြင် တဂိုးနဲ့ အိန္ဒိယလွတ်လပ်ရေးခေါင်းဆောင်ကြီး မဟတ္တမ ဂန္ဒီတို့ဟာ ခေတ်ပြိုင်အတွေးအခေါ်ပညာရှင်တွေဖြစ်ကြပြီး သူဟာ ဂန္ဒီကို အလွန်လေးစားသူဖြစ်ပါတယ်။ တဂိုးဟာ လွတ်မြောက်ရေးကို တန်ဖိုးထားသလို လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းနေသူတွေကိုလည်း လေးစားပံ့ပိုးပေးတတ်သူဖြစ်တာ ပေါ်လွင်ပါတယ်။ ၁၉၁၅ ခုနှစ်မှာတော့ ဗြိတိသျှအစိုးရက သူ့ကို ဆာဘွဲ့ချီးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တဂိုးဟာ ၁၉၁၉ ခုနှစ်မှာ ဗြိတိသျှတို့ ပန်ဂျက်ပြည်နယ် ဆူပူလှုပ်ရှားမှုကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်နှိမ်နင်းခဲ့တာကို ကန့်ကွက်တဲ့အနေနဲ့ အဲဒီဘွဲ့ကို ပြန်လည်အပ်နှံလိုက်ပါတယ်။
တဂိုးဟာ ၁၉၁၆ ခုနှစ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံကို ပထမဆုံးအကြိမ် ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အဲဒီအချိန်ဟာ သူ့ရဲ့ မွေးနေ့နဲ့တိုက်ဆိုင်နေတာကြောင့် ရန်ကုန်မြို့မှာရှိတဲ့ အိန္ဒိယအမျိုးသားတွေက ဝမ်းမြောက်ဂုဏ်ယူခဲ့ကြသလို ဂုဏ်ပြုပွဲကိုလည်း ရန်ကုန်မြို့ ဂျူဗလီဟောမှာ ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ ရန်ကုန်မြို့ကို လှည့်လည်ကြည့်ရှုပြီး မြန်မာ့ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှုတွေနဲ့ အနုပညာရပ်တွေကို အတော်လေးစိတ်ဝင်စားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလိုပဲ ရွှေတိဂုံစေတီတော်ကြီးကို မြင်တဲ့အခါမှာ ‘လေးဆူဓာတ်ပုံ ရွှေတိဂုံစေတီတော်မြတ်ကြီးနဲ့ ချိန်ထိုးကြည့်ရင် တစ်မြို့လုံးက အရောင်မတောက်တော့’ ဆိုပြီး မှတ်ချက်ချခဲ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ ဒုတိယအကြိမ်ခရီးစဉ်မှာတော့ အိန္ဒိယမြန်မာ အမျိုးသားတစ်ရပ်လုံးက ကြိုဆိုခဲ့ကြပြီး မြန်မာနိုင်ငံဘုရင်ခံ ဆာလာကုတ်ဘတ္တလာက နေ့လယ်စာနဲ့ တည်ခင်းဧည့်ခံခဲ့ပါတယ်။ တဂိုးတည်းခိုသွားတဲ့ ဗိုလ်တထောင်မြို့နယ်၊ ကုန်သည်လမ်း၊ ဂါးဒီးယန်းသတင်းစာတိုက်နေရာမှာ အင်္ဂလိပ်−မြန်မာနှစ်ဘာသာနဲ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ရေးထိုးထားတဲ့ စာတမ်းကို ယနေ့တိုင်တွေ့ရှိနိုင်ပါတယ်။
တဂိုးဟာ ၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်မှာတော့ ကမ္ဘာကျော်အောက်စဖိုဒ့်တက္ကသိုလ်မှာ ‘ ဟစ်ဗတ်လက်ချာ’ တွေကို ဟောပြောပို့ချရတဲ့အခါ လူတို့ရဲ့ ကိုးကွယ်ယုံကြည်ရာအယူဝါဒတွေအကြောင်းကိုလည်း ထည့်သွင်းဟောပြောခဲ့ပါတယ်။ တဂိုးဟာ အသက် ၆၈ နှစ်အရွယ်မှာ စာပေအနုပညာအပြင် ပန်းချီကားတွေ စတင်ရေးဆွဲခဲ့ပြီး မော်စကို၊ ဗာမင်ဂမ်၊ ဘာလင်၊ မြူးနစ်၊ ပဲရစ်နဲ့ နယူးယောက်မြို့တို့ကို လှည့်လည် တင်ပြခဲ့တာကြောင့် ကမ္ဘာကျော်တစ်ယောက် ဖြစ်လာပါတယ်။ စာပေပညာမှာ ထူးချွန်သလို ပန်းချီပညာမှာပါပါရမီပါတဲ့တဂိုးဟာ ဂီတပညာမှာလည်း သီချင်း အပုဒ်ရေပေါင်း ၃၀၀၀ ကျော်ကို ရေးသားစပ်ဆိုခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အောက်စဖိုဒ့်တက္ကသိုလ်က ၁၉၄၀ ပြည့်နှစ်မှာ သူ့ကို ဂုဏ်ထူးဆောင်စာပေပါရဂူဘွဲ့ ချီးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်။
တဂိုးဟာ ကဗျာစာအုပ်ပေါင်း ၆၀ ခန့်နဲ့ တခြားသော ဝတ္ထုတို၊ ဝတ္ထုရှည်၊ စာမွန်၊ ဆုတောင်းပတ္ထနာနဲ့ ပြဇာတ်အမြောက်အမြားကို ရေးသားပြုစုခဲ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့စာပေတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံပရိသတ်အပေါ်မှာပါ လွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့ပြီး မြန်မာစာရေးဆရာအကျော်အမော် တော်တော်များများက ဘာသာပြန်ဆိုထားကြပါတယ်။ ယနေ့ထိတိုင် တဂိုးရဲ့ စာပေတွေကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားမှာ ထုတ်ဝေလျက်ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း တဂိုးကို အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ စာပေအကျော်အမော် ရတနာတစ်ပါးအဖြစ် ကမ္ဘာက အသိအမှတ်ပြုထားတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ။
———————————————————————————————-
“ဆုငွေများစွာ ကံထူးဖို့ မေးခွန်းလေးတွေ ဖြေကြစို့” အစီအစဥ်မှာ လစဥ်ဝင်ရောက်ဖြေဆိုပေးသွားတဲ့ ပရိသတ်ကြီးများထဲက ကံထူးသူ (၁၀) ဦးကို ရွေးချယ်ပြီး ‘ဖုန်းဘေလ် ၁၀,၀၀၀ ကျပ်’ ချီးမြှင့်သွားမှာဖြစ်လို့ အောက်မှ လင့်ခ် ကနေတစ်ဆင့်ဝင်ရောက်ပြီး မေးခွန်းလေးများကို ဝင်ရောက် ဖြေဆိုပေးပါဦးနော် ….
